Học cách suy nghĩ như tỷ phú Elon Musk với Tư duy Nguyên bản - First Principles Thinking: Giải quyết vấn đề khó nhằn chỉ bằng một kỹ thuật đơn giản
Tư duy nguyên bản, hay lý luận từ những nguyên lý cơ bản là một trong những chiến lược hiệu quả nhất được sử dụng để phá vỡ những vấn đề phức tạp và tìm ra giải pháp. Đây chính là phương pháp mà vị tỷ phú số 1 thế giới Elon Musk đã sử dụng để bắt đầu ý tưởng tạo ra SpaceX.
Elon Musk là một trong những người thông minh và quyền lực nhất thế giới. Ở tuổi 46, Elon Musk đã xây dựng 3 tổ chức trị giá hàng tỷ đô la, thực hiện cách mạng hóa thế giới - Tesla Motors (Tự động hóa), PayPal (Dịch vụ tài chính), và SpaceX (Hàng không vũ trụ). Thành công của ông gắn liền với khả năng giải quyết những vấn đề phức tạp và tinh thần làm việc đáng kinh ngạc.
Musk nói ông từng làm việc 100 giờ mỗi tuần trong 15 năm liền và gần đây đã giảm xuống còn 85 giờ. Người ta còn đồn rằng nhiều khi ông không ăn trưa, và làm nhiều việc một lúc như vừa ăn vừa họp, trả lời email, v.v.
Rõ ràng tinh thần làm việc đóng vai trò quan trọng trong quá trình khai mở sáng tạo, nhưng vẫn có những người làm việc cật lực suốt cả đời mà không đạt được thành quả như mong muốn.
Vậy đâu là gạch nối còn thiếu giữa trí sáng tạo và thành công?
Lý luận từ Tư duy nguyên bản đã được sử dụng trong nhiều năm qua bởi rất nhiều người thành công như John Boyd (nhà chiến lược quân sự), Johannes Gutenberg (nhà phát minh), và Aristotle (nhà triết học cổ đại). Tuy nhiên, vẫn chưa có ai thể hiện được những lợi ích của Tư duy nguyên bản trong xã hội ngày nay tốt hơn Elon Musk.
1. Tư duy nguyên bản là gì?
Tư duy nguyên bản buộc bạn phải đào sâu tìm hiểu để tìm ra chân lý của điều gì đó. Nhà triết học người Pháp René Descartes đã áp dụng phương pháp tư duy này với Cartesian Doubt, lối suy nghĩ buộc ông nghi ngờ vào mọi thứ một cách có hệ thống cho đến khi ông tìm ra chân lý thuần túy không thể chối cãi.
Trong xã hội ngày nay, bạn không nhất thiết phải đào sâu đến tận cùng để có thể hiểu mọi vấn đề mà bạn đang gặp phải. Bạn chỉ cần đi sâu, mổ xẻ vấn đề thêm một hoặc hai tầng cấp độ nữa so với những người khác. Ở mỗi một cấp độ, bạn sẽ tìm được những giải pháp khác nhau.
John Boyd, một chiến lược gia quân sự nổi tiếng đã sáng tạo một loại thử nghiệm, nó sẽ giúp bạn học cách sử dụng tư duy nguyên bản trong cuộc sống đời thường của mình:
Tưởng tượng rằng bạn có những thứ này:
- Một chiếc xe tăng quân sự
- Một chiếc xe đạp
Bạn có thể chia nhỏ những vật này thành những bộ phận cấu tạo nên chúng:
- Xe tăng quân sự - Tấm giáp bằng thép, bệ đỡ kim loại, và súng.
- Xe đạp - Bánh xe, yên xe, bánh răng, và ghi-đông.
Bạn có thể sử dụng từ bộ phận này để tạo ra một cái gì đó khác biệt mà đặc biệt. Đây là cách mà bạn sử dụng nguyên tắc của những yếu tố căn bản. Bạn phân tích, chia nhỏ một tình huống thành từng phần cốt lõi và ghép chúng lại theo một cách thức khác tốt hơn. Tóm lại, đó là giải cấu trúc để tái tạo lại vấn đề.
2. Ví dụ về Tư duy nguyên bản: Elon Musk và SpaceX
Điều đáng chú ý nhất ở Elon Musk không phải là điều mà ông nghĩ mà là cách ông nghĩ điều đó. Ông đã từng nói:
“Tôi nghĩ rằng quá trình tư duy của mọi người đang bị ràng buộc quá mức bởi sự quy ước tồn tại sẵn hoặc bởi phép loại suy (*)… Bạn phải xây dựng những lý luận từ cơ sở thấp nhất - "theo Nguyên lý cơ bản" là cụm từ được sử dụng trong vật lý. Bạn xem xét những nguyên tắc cơ bản và xây dựng lý luận của mình từ đó, sau đó bạn hãy xem liệu kết luận của bạn có hiệu quả hay không, có khác biệt với những gì mọi người nhận định trong quá khứ hay không.”
(*) phép loại suy: so sánh những điểm tương đồng của 2 đối tượng để đưa ra kết luận
Để hiểu được thực tiễn, ông ấy bắt đầu từ những sự thật - chứ không phải trực giác. Trong khi chúng ta nghĩ rằng bản thân ta đã hiểu rất nhiều thứ, nhưng sự thật là chúng ta không biết nhiều đến vậy. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc ra quyết định sẽ hiệu quả nhất khi ta sử dụng các chiến lược. Do đó, việc dựa vào trực giác của ta chưa hẳn là một ý tưởng sáng suốt khi giải quyết những vấn đề phức tạp và khó khăn.
Cách suy nghĩ của Musk khác biệt hoàn toàn so với quá trình tư duy của một người bình thường. Ông bắt đầu bằng việc tập trung vào điều mà ông muốn đạt được - chẳng hạn như chế tạo một chiếc tên lửa. Sau đó ông đi sâu vào những nguyên tắc cơ bản của vấn đề.
Năm 2002, Elon Musk bắt đầu hành trình phóng tên lửa đầu tiên lên sao Hỏa. Sau khi đến thăm một số nhà sản xuất hàng không vũ trụ trên thế giới, Musk phát hiện ra chi phí để mua một tên lửa là vô cùng lớn - lên tới 65 triệu USD.
Không giống người bình thường chấp nhận giá trên trời (và kêu ca), ngay lập tức, Musk tiếp cận lại vấn đề từ khuôn khổ vật lý, áp dụng First Principles Thinking phân tích xem tên lửa được làm bằng gì (Aerospace-grade aluminum alloys, titanium, copper, carbon fiber,...) và kiểm tra xem giá trị của những vật liệu đó trên thị trường là bao nhiêu.
Hóa ra chi phí vật liệu chỉ bằng khoảng 2% so với giá trị thông thường của một chiếc tên lửa. Thay vì mua một tên lửa thành phẩm với giá hàng chục triệu, Musk quyết định thành lập công ty của riêng mình, mua nguyên liệu thô với giá rẻ và tự chế tạo tên lửa. SpaceX ra đời.
Trong vài năm, SpaceX giảm đi chi phí sản xuất một chiếc tên lửa gần 10 lần giá trước đó mà vẫn thu được khoản hời. Musk vận dụng tư duy nguyên tắc đầu để phân rã vấn đề tới mức nguyên bản của nó, phá vỡ rào cản chi phí của ngành hàng không vũ trụ, và tạo nên nhiều giải pháp hiệu quả.
3. Sức mạnh của Tư duy nguyên bản
Hầu hết mọi người đều dùng kiểu tư duy truyền thống để lý giải tình huống và giải quyết những nan đề. Lối suy nghĩ truyền thống đó bao gồm sử dụng trực giác và phép loại suy. Mặc dù chúng ta muốn mọi vấn đề được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả, sự thật là vẫn còn nhiều thứ mà chúng ta chưa nắm bắt được. Do vậy, việc phụ thuộc vào trực giác của ta có thể làm cho việc hiểu và giải quyết một vấn đề trở nên khó hơn bao giờ hết.
Một khía cạnh khác mà bạn cần lưu ý là phép loại suy không bao giờ có thể thay thế được sự hiểu biết. Mặc dù bạn có thể dễ dàng suy luận với phép loại suy, nhưng câu trả lời tốt hơn sẽ đến khi bạn nắm bắt được Tư duy nguyên bản.
3.1. Tư duy đột phá khi giải quyết vấn đề.
Lý luận từ những nguyên tắc cơ bản sẽ giúp bạn thoát khỏi lối mòn và khám phá ra những khả năng mới. Khi bạn hiểu được nguyên tắc cơ bản, mọi thứ sẽ bắt đầu rõ ràng hơn.
Tư duy nguyên bản sẽ hữu ích khi bạn:
- Giải quyết một vấn đề phức tạp.
- Thử sức làm điều gì đó lần đầu tiên
- Cố hết sức để lý giải một nan đề.
Khi thực hiện 3 điều trên, tư duy của bạn sẽ rõ ràng hơn nhiều nếu bạn tránh thiết lập các giả định hoặc để người khác xử lý, giải quyết vấn đề cho bạn.
Hầu hết mọi người tin rằng khả năng sáng tạo là điều bẩm sinh, chỉ dành cho một số ít người - cho dù bạn có nó hay không. Các nghiên cứu chỉ ra rằng điều này hoàn toàn không đúng.
Mỗi người đều có sáng tạo. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu đời, cha mẹ và thầy cô có thể khiến ta thui chột khả năng đó. Và khi ta trưởng thành, ta sẽ bắt đầu suy nghĩ theo lối mòn bởi vì nó dễ dàng hơn việc bắt đầu tư duy từ những nguyên tắc cơ bản. Khi bạn sử dụng lối Tư duy nguyên bản, mọi thứ sẽ trở nên khả thi.
3.2. Áp dụng cho những vấn đề hàng ngày.
Tư duy nguyên bản không chỉ áp dụng cho việc giải quyết vấn đề khoa học tên lửa hay các phương trình khoa học phức tạp. Bạn có thể dùng nó để giải quyết những vấn đề trong đời sống thường ngày của bạn.
Dưới đây là 2 ví dụ:
Ví dụ 1: Tôi cần rất nhiều tiền để phát triển việc kinh doanh của tôi.
Tư duy nguyên bản:
- Bạn yêu cầu điều gì để phát triển kinh doanh? Bạn sẽ cần bán các sản phẩm hoặc dịch vụ cho càng nhiều khách hàng.
- Bạn có cần phải đầu tư thật nhiều tiền để bán sản phẩm hay dịch vụ cho khách hàng mới không? Không hẳn. Tuy nhiên, bạn sẽ cần kết nối được với những khách hàng này bằng công cụ giá rẻ.
- Ai có thể giúp bạn kết nối tới nhóm khách hàng này? Và làm cách nào để bạn có thể đưa ra một “win-win deal” cho đôi bên? Bạn có thể cân nhắc hợp tác với những doanh nghiệp để tìm kiếm khách hàng và chia lợi nhuận.
Ví dụ 2: Tôi phải dành rất nhiều thời gian và công sức để trở thành một nhà văn lớn
Tư duy nguyên bản:
- Bạn cần điều gì để sáng tạo nội dung hay và kiếm sống với tư cách là một nhà văn? Bạn sẽ cần một lượng lớn đối tượng khách hàng những người công nhận tác phẩm của bạn và sẵn sàng bỏ tiền ra để mua bài viết của bạn.
- Bạn cần gì để có một lượng độc giả lớn hơn? Bạn cần tìm hiểu thêm về những phương pháp marketing hiệu quả nhất. Hãy tập trung vào việc bán tác phẩm của bạn để nâng tầm cuộc sống độc giả, bạn sẽ gặt hái thành công.
4. Làm thế nào để làm chủ và tinh thông Tư duy nguyên bản
Tư duy nguyên bản sẽ giúp bạn khai thác một cái nhìn khác về thế giới và giải quyết mọi nan đề theo cách mà không ai có thể hiểu được. Dưới đây là 4 bước áp dụng nguyên tắc đầu tiên để giải quyết vấn đề:
4.1. Xác định các giả định hiện tại của bạn
Albert Einstein đã nói: "Nếu tôi có một giờ để giải quyết một vấn đề, tôi sẽ dành 55 phút để nghĩ về vấn đề đó và 5 phút để tìm ra giải pháp".
Dưới đây là một số ví dụ về các vấn đề mà ta có thể gặp phải trong cuộc sống hàng ngày:
- "Mở rộng việc làm ăn sẽ khiến tôi phải tốn rất nhiều tiền".
- "Tôi sẽ phải vật lộn và nhiều khi sống kham khổ nếu muốn trở thành một nghệ sĩ thành công".
- "Tôi không có đủ thời gian để tập thể dục và đạt được mục tiêu giảm cân của mình".
Khi bạn gặp phải một vấn đề tương tự, việc đầu tiên rất đơn giản đó là viết ra giả định của bạn về chúng.
4.2. Chia nhỏ các vấn đề của bạn thành các nguyên tắc cơ bản
Những nguyên tắc cơ bản ở đây chính là bản chất của một sự vật hiện tượng hoặc yếu tố cơ bản nhất của bất kỳ điều gì. "Điều quan trọng là xem kiến thức như một loại cây. Hãy chắc chắn rằng bạn hiểu các nguyên tắc cơ bản, tức là thân và các cành lớn, trước khi bạn đi vào các chi tiết như lá, hay ngọn."
Khi xác định được các nguyên tắc cơ bản của mình, hãy sử dụng phương pháp đặt câu hỏi của Socrates để đi tìm sự thật và tách biệt thực tế khỏi những hư cấu. Ví dự như: Tại sao tôi nghĩ điều này? Làm thế nào để tôi biết điều này là đúng? Tôi có thể rút ra kết luận từ quá trình lập luận này?...
Dưới đây là một ví dụ tuyệt vời mà Elon Musk đã sử dụng trong buổi phỏng vấn với Kevin Rose:
“Ai đó có thể nói, ‘Các bộ pin rất đắt tiền và chúng sẽ luôn đắt như vậy thôi. Từ trước, nó có giá $600 mỗi kilowatt/giờ. Trong tương lai cũng sẽ chẳng có giá nào tốt hơn đâu.’
Với nguyên tắc cơ bản, tôi nói rằng, ‘Những thành phần nào cấu tạo nên cục pin? Giá trị trên thị trường chứng khoán của chúng là bao nhiêu?’ Nó bao gồm coban, niken, nhôm, cacbon, một số polime để phân tách và một nắp nhựa.
Phân tích điều đó trên cơ sở thành phần và nói, ‘nếu chúng ta mua tại Sàn Giao dịch Kim loại London, mỗi vật liệu đó sẽ tốn bao nhiêu tiền?’ Nó sẽ vào khoảng $80 mỗi kilowatt/giờ.
Kết luận: Bạn chỉ cần nghĩ một cách khôn ngoan hơn để có được những vật liệu đó, ghép chúng thành một chiếc pin, và bạn có thể có được chiếc pin với giá rẻ bất ngờ. Bạn không nhất thiết phải tuân theo một quy tắc tư duy thông thường nào để đạt được mục tiêu của mình. Cách tốt nhất là nghĩ khác đi.
4.3. Đừng quan tâm đến những lời chỉ trích hay phản đối
Khi thực hiện một điều gì vĩ đại có thể bạn sẽ vấp phải những ý kiến phản đối, thậm chí là chỉ trích, ghét bỏ khiến cá nhân bạn bị mất uy tín. Nhưng hãy nhớ rằng máy bay có thể cất cánh được nhờ đi ngược gió. Trước khi tìm ra cách hoạt động của bóng đèn, Thomas Edison đã chế tạo 10.000 mẫu bóng đèn bị hỏng.
Chính những người chỉ trích, phản đối hay coi bạn là kẻ thất bại hôm nay có thể sẽ trở thành người hâm mộ lớn nhất của bạn trong tương lai
4.4. Đưa ra những giải pháp mới
Khi đã nhận diện và chia nhỏ được vấn đề hoặc các giả định thành những sự thật cơ bản nhất, bạn có thể bắt đầu tạo những giải pháp thấu triệt mới hoàn toàn.
Chẳng hạn với giả định: "Mở rộng việc làm ăn sẽ khiến tôi phải tốn rất nhiều tiền".
Tư duy nguyên tắc đầu tiên sẽ dẫn ta đến những cặp câu hỏi/trả lời như:
- Bạn cần làm gì để làm ăn có lãi? Tôi cần bán sản phẩm dịch vụ cho càng nhiều khách hàng càng tốt.
- Liệu việc tìm các khách hàng mới có tốn nhiều tiền không? Không nhất thiết, nhưng tôi sẽ cần có đường tiếp cận các khách hàng mới này theo hướng không tốn quá nhiều chi phí.
- Ai có đường tiếp cận và làm thế nào bạn tạo được một thỏa thuận đôi bên cùng có lợi? Tôi đoán là mình có thể hợp tác với các công ty khác hiện đang phục vụ chính những khách hàng mới đó và chia lợi nhuận 50-50.
Tổng kết
Thường thì khi đối mặt với các vấn đề phức tạp, ta hay nghĩ như số đông. Tư duy nguyên tắc đầu tiên là một cách hiệu quả để giúp bạn phá vỡ lối mòn tư duy này, nghĩ vượt ra khỏi khuôn khổ mình vốn có, và tạo ra những giải pháp hoàn toàn mới cho các vấn đề quen thuộc.
Đơn giản chỉ là ngồi bóc tách một bộ lego đã hoàn thiện thành từng mảnh ghép nhỏ đến khi không thể nhỏ hơn được nữa - nhìn ngắm, phân tích và tạo mới.
Nhờ nhận diện các giả định, chia chúng thành những sự thật cơ bản rồi tạo ra các giải pháp hoàn toàn mới, bạn có thể khám phá ra những hướng đi cực kỳ mới mẻ cho các vấn đề phức tạp và tạo nên những thành quả lớn lao cho sự nghiệp cũng như cuộc sống của mình. Học viện Doanh nhân chúc bạn sẽ thành công!
Nội dung: Tổng hợp và biên soạn
