Học cách chia cổ phần Khởi nghiệp kinh doanh hợp tình hợp lý từ chuyện Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Vũ hợp tác "làm ăn"
Khởi nghiệp là hành trình đầy thử thách nhưng cũng vô cùng hấp dẫn. Một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định sự thành bại của một startup chính là mô hình hợp tác và cách chia sẻ cổ phần giữa các thành viên. Nếu không có một thỏa thuận rõ ràng, công bằng và hợp lý, mâu thuẫn nội bộ sẽ nảy sinh, kéo theo đó là sự tan rã của cả một tập thể.
Vậy làm thế nào để "chia của" sao cho vừa hợp tình, vừa hợp lý, lại đảm bảo sự phát triển bền vững của công ty? Hãy cùng khám phá bí kíp này qua câu chuyện khởi nghiệp kinh điển của Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi!
Bài Học Nhớ Đời Từ Câu Chuyện "Vườn Đào Kết Nghĩa"
Chắc hẳn ai cũng biết đến câu chuyện "Vườn Đào Kết Nghĩa" và sự hợp tác giữa ba nhân vật huyền thoại Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi. Tuy nhiên, nếu họ thực sự cùng nhau khởi nghiệp, cách chia cổ phần nào sẽ đảm bảo sự công bằng và bền vững?
Giả sử, họ cùng nhau thành lập một công ty vận tải, với các đóng góp như sau:
-
Lưu Bị: Góp vốn 20 triệu đồng, nhưng chỉ đóng vai trò là nhà đầu tư, không tham gia vào việc điều hành hay quản lý công ty.
-
Quan Vũ: Góp vốn 20 triệu đồng và đảm nhận vai trò quản lý, điều hành toàn bộ hoạt động của công ty.
-
Trương Phi: Không góp vốn, nhưng là người có sức khỏe tốt, kinh nghiệm lái xe lâu năm, đảm nhiệm vai trò kỹ thuật, bảo trì xe, đảm bảo xe luôn trong tình trạng hoạt động tốt nhất.
Nếu chia cổ phần theo tỷ lệ góp vốn đơn thuần:
-
Lưu Bị: 50%
-
Quan Vũ: 50%
-
Trương Phi: 0%
Vấn đề nằm ở đâu?
Cách chia này có vẻ công bằng, nhưng thực tế lại tạo ra sự bất công lớn. Trương Phi, người trực tiếp tạo ra giá trị cho công ty, lại không được hưởng lợi gì từ sự phát triển của nó. Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến sự bất mãn, gây ra những mâu thuẫn tiềm ẩn và đe dọa đến sự bền vững của công ty.
Bí Mật Nằm Ở "Cổ Phần Vốn" và "Cổ Phần Lao Động"
Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần áp dụng một phương pháp chia cổ phần công bằng và hợp lý hơn, dựa trên hai yếu tố chính:
-
Cổ phần vốn (Capital Shares): Dành cho những người góp vốn đầu tư vào công ty.
-
Cổ phần lao động (Sweat Equity): Dành cho những người đóng góp công sức, kỹ năng, chuyên môn vào công ty.
Cách phân chia tỷ lệ:
-
Cổ phần vốn: Chiếm 70% tổng số cổ phần.
-
Cổ phần lao động: Chiếm 30% tổng số cổ phần.
Áp dụng vào câu chuyện của Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi:
-
Chia Cổ Phần Vốn:
-
Lưu Bị: 70% * 50% = 35% (Lưu Bị góp 50% vốn)
-
Quan Vũ: 70% * 50% = 35% (Quan Vũ góp 50% vốn)
-
Trương Phi: 0% (Trương Phi không góp vốn)
-
-
Chia Cổ Phần Lao Động:
-
Lưu Bị: 0% (Không tham gia điều hành hay chuyên môn)
-
Quan Vũ: 30% * 60% = 18% (Quản lý và điều hành)
-
Trương Phi: 30% * 40% = 12% (Kỹ thuật, bảo trì)
-
Tổng Cổ Phần Cuối Cùng:
-
Lưu Bị: 35%
-
Quan Vũ: 35% + 18% = 53%
-
Trương Phi: 12%
Tại sao cách chia này lại hợp lý hơn?
Bởi vì nó ghi nhận cả sự đóng góp về vốn và giá trị mà mỗi thành viên mang lại cho công ty. Quan Vũ, người vừa góp vốn, vừa đóng vai trò quản lý, sẽ nhận được phần cổ phần lớn nhất. Trương Phi, dù không góp vốn, nhưng vẫn được hưởng lợi từ công sức của mình.
Ví dụ thực tế:
Trong một công ty phần mềm, bạn góp vốn, một người bạn là lập trình viên chính, và một người bạn khác phụ trách marketing. Bạn không thể chỉ chia cổ phần cho người góp vốn, mà phải chia cho cả lập trình viên và người làm marketing dựa trên giá trị họ tạo ra cho sản phẩm.
Ba "Khóa Chặt" Để Hợp Tác Bền Vững
Chia cổ phần hợp lý thôi chưa đủ. Để đảm bảo sự hợp tác lâu dài và bền vững, bạn cần "khóa chặt" cam kết của các thành viên bằng ba điều kiện sau:
-
Khóa Thời Gian (Time Commitment):
-
Yêu cầu các thành viên cam kết không rút lui trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: 3 năm).
-
Nếu ai rút lui trước thời hạn, họ sẽ mất hết quyền lợi (ví dụ: mất toàn bộ cổ phần, bồi thường thiệt hại,...).
-
Ví dụ: Trong công ty vận tải, Quan Vũ và Trương Phi cam kết gắn bó với công ty trong 3 năm. Nếu một trong hai người rút lui trước thời hạn, họ sẽ mất toàn bộ cổ phần.
-
-
Khóa Lợi Nhuận (Performance-Based Equity):
-
Cổ phần lao động chỉ được chia nếu người đó thực sự tạo ra lợi nhuận cho công ty (ví dụ: đạt được KPI, hoàn thành dự án,...).
-
Điều này khuyến khích các thành viên nỗ lực hết mình, tránh tình trạng "ngồi mát ăn bát vàng".
-
Ví dụ: Trương Phi được giao chỉ tiêu bảo trì xe, giảm thiểu chi phí sửa chữa. Nếu không đạt được chỉ tiêu, cổ phần lao động của anh có thể bị điều chỉnh.
-
-
Khóa Giá Trị (Value Protection):
-
Nếu công ty thua lỗ, các thành viên rút lui phải chịu trách nhiệm tương ứng với khoản nợ.
-
Nếu công ty có lãi, người rút lui chỉ được hoàn trả số tiền tương ứng với giá trị cổ phần trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: 2 năm), và phải trả lại toàn bộ cổ phần.
-
Nếu chuyển sang làm cho đối thủ cạnh tranh, họ sẽ mất quyền nhận khoản thanh toán này.
-
Ví dụ: Nếu công ty vận tải thua lỗ, và Quan Vũ quyết định rút lui, anh phải chịu trách nhiệm trả một phần các khoản nợ của công ty trước khi được nhận lại khoản đầu tư ban đầu.
-
Hợp Tác Khởi Nghiệp Là Kinh Doanh, Không Phải Cảm Xúc
Điều quan trọng nhất cần nhớ là: Hợp tác kinh doanh phải dựa trên lợi ích và quy tắc rõ ràng, chứ không phải cảm xúc. Mọi thỏa thuận phải được ghi lại bằng văn bản, có chữ ký của tất cả các thành viên.
Những thỏa thuận cần có:
-
Thỏa thuận góp vốn: Quy định rõ về số vốn góp, thời gian góp vốn, quyền và nghĩa vụ của các thành viên.
-
Thỏa thuận hành động nhất quán: Đảm bảo mọi người có chung mục tiêu và phối hợp hành động hiệu quả.
-
Thỏa thuận bảo mật: Bảo vệ thông tin kinh doanh của công ty.
-
Thỏa thuận rút lui: Quy định rõ điều kiện và hậu quả khi một thành viên muốn rút khỏi công ty.
Lời Kết
Việc chia sẻ cổ phần công bằng và xây dựng một mô hình hợp tác bền vững là chìa khóa dẫn đến thành công trong khởi nghiệp. Hãy học hỏi từ câu chuyện của Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi, và áp dụng những bài học này vào thực tế kinh doanh của bạn. Chúc bạn và những người cộng sự của mình gặt hái được nhiều thành công trên con đường khởi nghiệp!
